Maison Margiela – Een Belgisch succesverhaal met internationale impact
Weinig ontwerpers hebben zo sterk hun stempel op de mode gedrukt als de Belg Martin Margiela. Zijn visionaire ontwerpen hebben heel wat ontwerpers beïnvloed. Zelfs jaren nadat hij zijn modehuis verlaten heeft, blijft zijn werk inspireren en is zijn stijl relevanter dan ooit.
Van Limburg naar Parijs
Martin Margiela groeide op in Genk. Zijn vader, een Belg met Poolse roots, runde er een kapsalon, zijn moeder baatte een dieetwinkel uit. Na zijn kunsthumaniora trok Martin naar de Antwerpse Modeacademie waar hij een jaar eerder dan de Antwerpse Zes afstudeerde. In 1983 nam hij deel aan de Gouden Spoel, een modewedstrijd die georganiseerd werd door het ITCB (Instituut voor Textiel en Confectie België) en die bedoeld was om een brug te slaan tussen de textielindustrie en het creatieve talent in ons land. Martin Margiela werd tweede, na Dirk Van Saene. Maar hij werd opgemerkt door twee belangrijke juryleden die bepalend geweest zijn voor zijn carrière: Jean Paul Gaultier, die hem een job aanbood, en Jenny Meirens, die een avant-garde designerboetiek runde in Brussel en die onder de indruk was van zijn talent. Martin Margiela werkte vijf jaar als assistent van Jean Paul Gaultier tot hij in 1988 samen met Jenny Meirens het modehuis Maison Martin Margiela oprichtte in Parijs. Jenny nam de zakelijke leiding van het bedrijf op zich, zodat Martin zich helemaal kon wijden aan het creatieve luik.
Jenny bepaalde ook mee het imago van het merk, zoals het gebruik van een blanco etiket in de kledij. De vier witte stiksels waarmee het etiket in de kleren genaaid werd, waren zichtbaar aan de buitenkant zodat ze een iconisch herkenningspunt van het merk werden. Het idee achter het blanco etiket was om de aandacht op de kleren te vestigen en niet op het merk, wat het mysterie rond de ontwerper nog groter zou maken. Die anonimiteit werd doorgetrokken in de hele filosofie van het modehuis: de ontwerper en zelfs de modellen bleven uit beeld.
Tegen de stroom in
Al van bij de start zette Maison Martin Margiela de modewereld op z’n kop door tegen alle gangbare regels van de modewereld in te gaan. Te beginnen met de modeshows die allesbehalve glamoureus waren. Ze vonden plaats op verlaten of zelfs verloederde plekken in Parijs. Zoals een desolate speelplaats, de begraafplaats van Montmartre of een kille hangar. Vooraanstaande journalisten en aankopers kregen geen VIP-plaats toegewezen. In de hoogdagen van de supermodellen koos Martin Margiela ervoor om met anonieme modellen te werken die bovendien hun gezicht verborgen hielden. En ook de kleren zelf stonden haaks op de heersende trends. In tijden van massaproductie waar mode en ecologie niet met elkaar te rijmen vielen, was hij al bezig met het herwaarderen van afgedankte kleren. Vintage stukken van de rommelmarkt werden bewerkt tot nieuwe creaties die we zouden kunnen omschrijven als couture voor een nieuw tijdperk. Margiela verwerkte “minderwaardige materialen” zoals jute zakken, plastic, zelfs vuilniszakken, in zijn kleren. Hij maakte tops van lederen handschoenen, een jurk van aaneengeregen ringen. Van oude kleren – vaak tijdloze stukken – werden replica’s gemaakt, met veel respect voor het ambacht.
Mode tot de essentie herleid
Bij Martin Margiela ging het niet over grote namen, logo’s en verhalen, maar over kleren en over de manier waarop ze gemaakt worden. Hij liet ze binnenstebuiten zien, vaak nog in hun work-in-progress stadium: een onafgewerkte mouwaanzet, een naad die nog moet worden afgewerkt. Mooi in al hun schijnbare onvolmaaktheid. Of heel puur en volmaakt, in uitgebalanceerde vormen en in vernieuwende, prachtige materialen, zoals de ogenschijnlijk eenvoudige kleren die hij tussen 1997 en 2003 voor Hermès creëerde.
Ze werden op de catwalk gedragen door vrouwen van alle leeftijden. Ook dat typeert Martin Margiela: zijn stijl is niet jong of oud, niet mannelijk of vrouwelijk. Het zijn kleren die de attitude aannemen van wie ze draagt. Wellicht daarom blijven zijn creaties verrassend actueel. Outfits van vroeger zijn nu nog altijd op de rode loper te zien. De creaties uit zijn beginperiode halen tegenwoordig torenhoge prijzen op veilingen, als waren het kostbare kunstobjecten.
Martin Margiela was zijn tijd ver vooruit. Uitvergrote volumes, recycling, upcycling, deconstructie, genderneutrale mode, het zijn allemaal elementen die zijn werk altijd getypeerd hebben. Bij de start werd zijn avant-garde collectie eerder als een nichemerk voor creatieve fans beschouwd. De laatste jaren zijn stijlelementen uit zijn collecties alomtegenwoordig in het modebeeld.
2002: Maison Martin Margiela in Italiaanse handen
In 2002 kwam Maison Martin Margiela in handen van Only The Brave, kortweg OTB, het modeconcern van Renzo Rosso waartoe ook de merken Diesel, Jil Sander, Marni en Viktor&Rolf behoren. Het jaar daarop verliet Jenny Meirens het bedrijf en ging ze met pensioen. Ze verbleef vaak in haar huis in het Italiaanse Puglia waar ze in 2017 overleed. Martin Margiela bleef nog creatief directeur tot 2009 en gaf de fakkel toen door aan zijn creatieve team. Heel wat jonge ontwerpers hebben er hun eerste stappen gezet, waaronder Matthieu Blazy, die onlangs benoemd werd tot creatief directeur bij Chanel.
Van John Galliano tot Glenn Martens
Eind 2014 haalde Renzo Rosso de geniale maar sinds zijn ontslag bij Dior verguisde ontwerper John Galliano aan boord van Maison Martin Margiela dat met de komst van Galliano omgedoopt werd tot Maison Margiela. De voorbije jaren drukte Galliano steeds meer zijn stempel op de collectie en zeker ook op de coutureshows die op het vlak van make-up, theatraal gehalte en filmische sfeer deden denken aan zijn topjaren bij Dior. In januari dit jaar kondigde Galliano zijn afscheid van Maison Margiela aan. Snel daarna werd zijn opvolger bekend gemaakt: de Belg Glenn Martens die al een aantal jaar als creatief directeur van Diesel actief was binnen de OTB-groep van Renzo Rosso. Net als Martin Margiela is Glenn Martens een alumnus van de Antwerpse Modeacademie die kort na zijn studies naar Parijs vertrokken is en bekend staat om zijn avant-garde ontwerpen. Het van oorsprong Belgische huis is daardoor nu weer in Belgische creatieve handen.
Onzichtbaar en alomtegenwoordig
Martin Margiela wordt ook de “onzichtbare ontwerper” genoemd. Hij gaf nooit interviews, liet zich niet fotograferen en bleef altijd anoniem, ook nadat hij met stille trom zijn modehuis verlaten had om zich te focussen op kunst. Jaren later kwam hij weer in de actualiteit dankzij de docufilm “Martin Margiela in his own words” gemaakt door de Duitse regisseur Reiner Holzemer waarin de ontwerper spreekt over zijn werk, maar zelf uit beeld blijft; enkel zijn handen zijn te zien.
Sinds eind vorig jaar is zijn kunst te bewonderen in Antwerpen. De stad Antwerpen gaf Martin Margiela de opdracht om een kunstwerk te maken voor de publieke ruimte. Het werd de monumentale buitensculptuur “Blinds” die een plaats kreeg in de Schuttershofstraat, een drukke winkelstraat met vooral high fashion winkels. Het creatieve verhaal van Margiela begon in Antwerpen en keert er terug, onder een andere vorm.
MM6 Maison Margiela gastontwerper op Pitti Uomo
In januari gaf MM6, de meer commerciële lijn van Maison Margiela, als special guest een show tijdens de Pitti Uomo Imagine in Firenze, de grootste beurs voor mannenmode in Europa. Elke editie nodigt de organisatie van Pitti een designer uit die toonaangevend is voor de sector. Heel wat grote namen passeerden al de revue waaronder Raf Simons, Paul Smith, Marni, Armani en Ann Demeulemeester. De show ging door in het Tepidarium Giacomo Roster, de grootste art nouveau orangerie van Italië, gelegen in de Giardino dell’Orticultura.
De collectie van MM6 Maison Margiela was geïnspireerd op Miles Davis, wat zich vertaalde in elegante mannenkleren met een vleugje glamour zoals pakken in blinkende materialen en lurex truien. Speciale printtechnieken sorteerden een effect van licht en schaduw. Leuke details waren de “modulaire handschoenen” en de leren tassen in de vorm van een trompettas. Stoer en elegant tegelijk, met een nostalgische ondertoon.
